1)     سینمای جهان دوران متقاوتی را در طول تاریخش سپری کرده است و هالیوود به عنوان پرچمدار تمدن هنر هفتم محوریت های مختلفی داشته است . اما آنچه که محوریت بدون چون و چرای این غول قدرتمند سینمایی بوده و حاکمیت تقریبا تام تمامی بر تمامی ساخته های آن داشته است ، تلاش برای اصالت داشتن انسان و بشر. و شاید به دلیل همین نگاه است که وقتی به داستان زندگی پیامبران می رسد نگاهش با تمامی حقایقی و داستان هایی که تا آن زمان در مورد پیامبر مد نظر بیان شده متفاوت می شود. به بهانه اکران فیلم " محمد رسول الله " به بررسی نوع نگاه به پیامبران در ساخته های اخیر سینمای جهان می پردازیم.

2)     در چند سال اخیر خصوصا در سال گذشته شاهد ظهور برخی فیلم های به اصطلاح دینی از تاریخی پیامبران ادیان الهی بوده ایم ، فیلم هایی همچون "نوح" ، " هجرت ، خدایان و پادشاهان" ، " پسر خدا" و اخیرا " محمد رسول ا..." که با واکنش های متفاوت و انتقادات فراوان نسبت به آنها مواجه بوده اند. به جز ساخته اخیر یعنی فیلم " محمد رسول ا..." که ساخته یک ایرانی مسلمان شیعه و کارگردانی متفاوت از جنس سینمای هالیوود بوده است ، باقی آثار دارای وجه اشتراک در یک اصل و محور بوده اند و آن هم تقدس زدایی و خدا زدایی از پیامبران الهی و مکاتب ابراهیمی ، که شاید از دلایل آن بازگشت دین به عرصه زندگی عامه مردم دنیا بعد از رنسانس صنعتی اروپا باشد که با وقوع انقلابی متفاوت از انقلاب های معمول دنیا رخ داد. شاید آن روزی که انقلاب اسلامی دنیا را متوجه بازگشت دین به عرصه حکومت داری کرد هیچ کس فکر نمی کرد که روند کنونی غرب که منجر به انحطاط جامعه بشری از لحاظ دینی خواهد شد ، تغییر جهت داده و باعث بازگشت مردم به مراکز دینی و الهی از دست هجمه های روانی و مشغله های فکری و حل مشکلات فردی و اجتماعی شود. اما به مرور زمان این اتفاق افتاد و گرایش به اعتقادات مذهبی و دینی رو به فزونی یافت. اما واکنش سینمای جهان به این حقیقت چه بود ؟ سینما به عنوان جاذبه هنری دوران صنعتی جهان و به عنوان ابزاری برای هدایت افکار عمومی ، به جای آنکه اصول و محور های اومانیستی خود را تغییر دهد سعی در بازتعریف ادیان و پیامبران الهی در چارچوب خود کرد و تصویری متفاوت از پیامبران الهی ارئه داد ، این امر در فیلم های مانند " پسر خدا " کمتر و در دو فیلم "نوح " و " هجرت ،خدایان و پادشاهان " به طور مشهودی به عرصه نمایش در می آید. به طوری که شما در دو فیلم مذکور با خدایی رو به رو هستید که رفتار های انسانی از خود بروز می دهد و پیامبرش به وسیله توهمات و خیالات با او در ارتباط است که از نظر بسیاری از مکاتب الهی و کتب الهی خلاف واقع و ساخته و پرداخته اذهان نویسندگان و کارگردانان می باشد.

3)     فیلم " نوح " که بیانگر زندگی یک پیامبر الهی و نحوه مبعوث شدن او و به پایان رساندن رسالتش می باشد ، در واقع ارتباط چندانی با آنچه که از یک پیامبر الهی انتظار می رود ندارد ، در واقع در این فیلم شما از آنچه باید صفات یک پیامبر در دعوت به حق داشته باشد ، جز خشونت چیزی نمی بینید ، حتی در این فیلم خدا نیز تمایل چندانی به هدایت مردم ندارد بلکه از نوع رفتار با فرشتگانی که در مخالفت با عذاب بشر به زمین تبدیل شده اند و تبدیل به غول هایی سنگی گشته اند این مورد مشهود است که خداوند به دنبال هر بهانه ای اشت که بشر زمینی را تنبیه کند. اما در مورد مطابقت فیلم با واقعیت و اقوال تاریخی همین بس که صرفا ساخت کشتی و طوفان نوح در آن به عنوان یک روایت کلی جریان دارد و باقی ماجرا و داستان ساخته و پرداخته ذهن کارگردان و نویسنده است که پیامبر الهی را پس از یک کار و ماموریت سخت و طاقت فرسا مانند یک انسان غربی ، پس از شرب خمر ، بیهوش می بینید ، که این همان تصویر همیشگی غرب از یک انسان کامل پس از پیروزی است .

4)     اینکه همیشه یک منجی و یک انسان ابر قهرمان وجود خواهد داشت که بشر را نجات می دهد ، تصویری است که بین اکثر مکاتب الهی و بشری از منجی مشترک است . اما همیشه آنچه که مورد اختلاف بوده است نوع نگاه به این فرد و اختیار و قدرتی که در احاطه اوست می باشد. مکاتب بشری همواره این فرد را بر آمده از دل مردم دانشته اند و حتی در افسانه های یونان و روم باستان این ابر قهرمان حاصل پیوند انسان با خدایان یونانی است که عامل برتری و تفوق اش وجه زمینی و غیر الهی و عقلانیت انسانی اش بوده است نه قدرت های فوق بشری. آنچه که در فیلم " هجرت ، خدایان و پادشاهان " دیده می شود همین ابر قهرمان زمینی است ، پیامبری که قرار است مانند سوپرمن قومش را نجات دهد و قوم برتر تاریخ بگرداند و در جایی به این نتیجه می رسد که آنچه خدا می گوید از اختیار و توانایی او خارج است و حتی لب به اعتراض در همین موضوع می گشاید و خداوند را مورد عتاب قرار می دهد ، کاری که شاید در نوع خود نادر است. حتی آنچه در آخر فیلم از او باقی می ماند و موجب هدایت مردم بعد از اوست صرفا حکاکی است که در کنده کاری و اینکه چه چیزی روی آنها حک شده هیچ نشانی از وحی دیده نمی شود و شاید این نوع نگاه به وجود می آید آنچه حضرت موسی (ع) برای آن سنگ حکاکی می کند صرفا افکار خود اوست نه وحی الهی که کاملا مخالف با روایات عهد عتیق از این واقعه تاریخی است.و یا انتخاب راه دریا در هنگام فرار از دست فرعونیان که به نوعی به دنبال تقدس زدایی از خدا و پیامبرش است که در شرایط بحرانی امکان دارد به خاطر خشم یا انتقام و یا لجاجت خود بشر را قربانی خواسته هایشان کنند.

5)     اما در میان این فیلم های پر سر و صدا که اغلب با انتقاد بزرگ تحریف تاریخی مواجهند فیلمی به عرصه ظهور نشسته و در حال اکران است که نوع نگاه آن به زندگی یک پیامبر بسیار متفاوت است . کارگردان این فیلم کسی است که به واقع نشان داده در بیان عالمی دیگر در فیلم های اخلاق گرایانه و عاطفی تبحر خاصی دارد و از ویژگی های او نشان دادن بعد روحی انسان در زندگی مادی است . بدون شک اگر بخواهیم " محمد رسول ا... " را در مقایسه با فیلم های یاد شده در مورد پیامبران الهی قرار دهیم ، این قیلم سعی دارد وصل بودن پیامبر الهی به عالمی دیگر را حتی در دوران کودکی نشان دهد و تقریبا از لحاظ تاریخی اشکال تحریفی به آن وارد نمی باشد و کارگردان تمام تلاش خود را در جهت نسان دادن آنچه که واقعیت تارخی است به کار برده است.شاید بزرگترین نقدی که به فیلم وارد است این است که محوریت فیلم پیامبر اسلام نمی باشد ، بلکه افرادی است که به واسطه ارتباط و یا رفتارشان با پیامبر زندگیشان روایت شده است و پیامبر وجه مشترک اتفاقات و. زندگی این افراد است ، به همین دلیل تصویر واضحی از زندگی و نحوه سلوک و رشد ایشان نشان نمی دهد و سعی در بیان معجزات زیاد تاریخی به صورت سلسله وار و پشت سر هم دارد و به طور کلی محوریت فیلم حواشی و اتفاقتی است که در اطراف کودکی رخ می دهد که دارای نشانه های پیامبری است و رفتاری توحیدی از خود بروز می دهد و فیلم سعی دارد بیان کند که این پیامبر الهی از لحاظ اخلاقی برخلاف فیلم های هالیوودی که چهره ای متفاوت از پیامبران ارائه می دهند ، حتی پیش از بعثت نیز الگو بوده است. یکی دیگر از ویژگی های این فیلم که در فیلم های هالیوودی سانسور شده و یا در صورت بیان با عدم استقبال جشنواره های بزرگ دنیا مواجه شده است ، نقش منفی یهودیان در سنگ اندازی در راه پیامبران الهی است ، که در این فیلم به طور مستند به زیابیی نشان داده شده است و از افراط و تفریط در بیان این موضوع پرهیز کرده و سعی در بیان آنچه که حقیقت داشته به روایات مشترک فرق اسلامی پرداخته است. اما از لحاظ فنی نیز به این فیلم نقدهایی وارد است که از آن جمله موسیقی هیجانی و در برخی صحنه ها مانند حمله سپاه ابرهه که در مواجه دو صحنه آمدن پرندگان به طواف کعبه و نشان دادن سپاه ابرهه ناهمگونی موسیقی در ارتباط این دو سکانس احساس می شود. اما در کل می توان گفت این فیلم با تکیه بر اشتراکات فرق اسلامی و پرهیز از نگاه های متفاوت مذهبی آنچه مورد قبول همگان است بر روی پرده ای که چهر های متفاوت و غیر عقلانی و غیر معتبری از پیامبران بر آن نشان داده شده رو نشان دهد ، اگر اسیر نگاه های مغرضانه برخی فرق تندرو و سیاسی برخی کشور ها نشود!